مکانیسم ماشه در عمل تحریم تازه‌ای نمی‌آورد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، یادداشت دانشجویی واحد خواهران انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه زنجان دفتر تحکیم وحدت به شرح زیر است:

«مکانیزم ماشه» یا Snapback در توافق برجام، یک سازوکار حقوقی است که به طرف‌های توافق اجازه می‌دهد در صورت ادعای «نقض برجام توسط ایران»، تحریم‌های شورای امنیت را به حالت قبل از برجام بازگردانند. یعنی همان قطعنامه‌های سازمان ملل که قبلاً علیه ایران تصویب شده بود، دوباره فعال شوند.

تحریم‌های اقتصادی کنونی: تمایز میان تحریم‌های آمریکا و شورای امنیت

بررسی واقعیت‌های اقتصادی نشان می‌دهد که تحریم‌های اصلی مؤثر بر اقتصاد ایران در حال حاضر، عمدتاً ناشی از اقدامات یکجانبه ایالات متحده آمریکا هستند و نه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل. پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، این کشور مجموعه‌ای از تحریم‌های گسترده و بی‌سابقه در حوزه‌های بانکی، نفتی، بیمه‌ای، کشتیرانی و تحریم‌های ثانویه را علیه ایران اعمال کرده است. این تحریم‌ها عملاً مسیر‌های فروش نفت، تبادلات مالی بین‌المللی و تجارت آزاد ایران را با محدودیت‌های جدی مواجه ساخته‌اند.

بنابراین، حتی در صورت فعال‌سازی سازوکار ماشه، انتظار نمی‌رود تحریم‌های اقتصادی جدید و مؤثری به وضعیت کنونی اضافه شود، چرا که شدیدترین سطوح تحریمی هم‌اکنون به واسطه اقدامات آمریکا برقرار است. تحریم‌های شورای امنیت عمدتاً دارای ابعاد حقوقی و بین‌المللی هستند، در حالی که تحریم‌های ایالات متحده از لحاظ دامنه و شدت تأثیرگذاری اقتصادی، به مراتب قوی‌تر و گسترده‌تر ارزیابی می‌شوند.

در ابعاد رسانه‌ای و روانی سازوکار ماشه بخش قابل توجهی از مباحث پیرامون سازوکار ماشه، متوجه بُعد رسانه‌ای و روانی آن است. در این زمینه، شاهد سرمایه‌گذاری قابل توجهی از سوی برخی جریان‌ها هستیم که با اهداف مشخصی دنبال می‌شوند:از طریق بزرگ‌نمایی و فضاسازی: رسانه‌های غربی و حتی برخی محافل داخلی تلاش می‌کنند تا فعال‌سازی ماشه را به عنوان «فاجعه‌ای اقتصادی» و «بسته شدن کامل دروازه‌های جهانی به روی ایران» ترسیم کنند؛ و با ایجاد ترس از آینده، القای این حس که با فعال‌سازی ماشه، «تورم فزاینده»، «کاهش شدید ارزش پول ملی» و «فقر گسترده» حتمی خواهد بود؛ و همچنین با تولید حس بی‌دفاعی که هدف از این رویکرد، دلسرد کردن افکار عمومی و ایجاد این تصور است که هیچ امیدی برای بهبود وضعیت اقتصادی وجود ندارد؛ و با تحریک اجتماعی، تلاش برای تبدیل فشار روانی به اعتراضات و ناآرامی‌های اجتماعی، با این القا که «باید دست به اقدامی زد هستند.

و اما واقعیت اقتصادی در مواجهه با سازوکار ماشه

اقتصاد ایران پیش از این نیز برای سال‌ها تحت شدیدترین تحریم‌های ایالات متحده قرار داشته است. لذا، بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل، تأثیر ملموس و جدیدی بر معیشت مردم نخواهد داشت. با این حال، فضای روانی ایجاد شده می‌تواند به نوسانات کوتاه‌مدت در بازار‌های ارز، طلا و بورس دامن بزند. این دقیقاً همان هدفی است که مخالفان ایران دنبال می‌کنند: ایجاد این تصور در افکار عمومی که «شرایط غیرقابل تحمل شده است».

ماشه یک ابزار بیشتر نیست، نه یک بمب اقتصادی.

دشمن از ابزار رسانه برای تبدیل «هیچ» به «همه‌چیز» استفاده می‌کند. مهم‌ترین جبهه امروز، جنگ ادراکی و روانی است نه تحریم تازه. اگر مردم آگاه باشند که تحریم‌های آمریکا از ماشه خیلی شدیدتر بوده و ما آن را تاب آورده‌ایم، پروژه‌ی دشمن شکست می‌خورد؛ بنابراین ماشه در عمل تحریم تازه‌ای نمی‌آورد.

دشمن می‌خواهد با تبلیغات روانی و رسانه‌ای، مردم را دچار ترس و عصبانیت کند تا تاب آوری جامعه بشکند. پس آنچه باید مراقب باشیم، نه فشار اقتصادی واقعی بلکه «بازی روانی دشمن» است.